Мечкино грозје или увин чај (Arctostaphylos uva-ursi L.)
Лековито растение чии листови традиционално се користат за подготовка на чај кој ги олеснува уринарните проблеми, мечкиното грозје расте како мала грмушка, чии ползечки гранки можат да достигнат должина и до 70 см и кои лесно испуштаат корени во контакт со подлогата. Распространет е во арктичката зона на Европа, Азија и Северна Америка и е прилагоден на суровите климатски услови на арктичките и алпските области. Во јужните региони, може да се најде на сиромашни, суви почвени подлоги, изложени на сонце, снег и мраз, на надморска височина од над 1200 метри, на различни локации низ светот. Листовите на мечкиното грозје се кожести и сјајни, голи и јајцевидни, со свиткан раб надолу, додека цветовите се бели со розов раб, наредени во гроздови. Припаѓа на фамилијата Ericaceae и е близок роднина на боровинките и брусницата.
Народните имиња на мечка во повеќето европски јазици се аналогни на латинскиот, кој доаѓа од зборовите „арктос“ (мечка) и „стафил“ (грозје).
Плодот од мечкиното грозје е јадлива црвена бобинка со црвена боја, која се користи во исхраната на дивите животни, а во Северна Америка се користи и за нас, луѓето, главно за правење џем.
Првите записи за мечката датираат од 13 век и се наоѓаат во Велшкиот хербариум. Во старите француски фармакопеи, веќе во текот на 16 век, се сметал како средство за растворање на уринарните камења и лек за болести на бубрезите и мочниот меур, а американските Индијанци го користеле за нарушувања на мокрењето, некои сексуални болести и како лек против дебелината. Во патописите на Марко Поло има информации дека и кинеската медицина препорачува употреба на мечкино грозје за стимулирање на излачувањето на урината.
За лековитите својства на мечкино грозје, во голема мера одговорна е содржината на дериватите на хидрихинон.
Како лековит дел од растението се користи листот од мечкино грозје (Uvae ursi folium), кој се собира во рана пролет пред цветање или наесен, по паѓањето на плодовите. Гранчињата од мечкино грозје се сушат на провеано место или во сенка, а потоа од сувите гранки се одвојува само листот од кој се прави чај или екстракти.
Меѓу активните состојки, дериватите на хидрохинон (арбутин и метил-арбутин), фенолни хетерозиди (арбутозид, метиларбутозид, хидрохинон), флавоноиди (мирцетин, кверцетин и нивните гликозиди – претежно хиперозид), иридоидни хетерозиди (монотропеоидзид (монотропеоидзид), асцикликлоири тритерпени, алантоин, галска и урсолна киселина, со 6-7% танини.
Традиционално се користи за ублажување на уринарните проблеми…
Мечкиното грозје се користи во народната медицина за ублажување на уринарните проблеми: како диуретик за поттикнување на елиминација на урината, како антисептик за уринарни инфекции на мочниот меур и бубрезите, за повторен цистит, за уринарна инконтиненција и задржување, за присуство на камења или песок во бубрезите, мочниот меур или уринарниот тракт. Се користи и за спречување на формирање на камења и како средство за ублажување на ренална колика, како и во случај на хематурија (појава на крв во урината) и леукореа (присуство на леукоцити во урината). Антисептичното дејство се манифестира особено во уринарниот систем, бидејќи арбутинот, присутен во листовите на мечкино грозје, се метаболизира во уринарниот тракт, каде што се разградува на гликоза и активното соединение – хидрохинон.
… а се користи и за други здравствени проблеми…
И високата содржина на танин придонесува за антисептичките својства на мечкино грозје, така што неговата употреба е оправдана и за дијареа, дизентерија, ентероколит и инфекции на вагиналната слузница (бел исцедок).
… како и во козметиката
Екстрактот од мечкино грозје, благодарение на антиоксидантните својства на хидрохинонот, кој исто така влијае на формирањето на меланин, успешно се користи во козметиката за избелување на кожата – ги ублажува пегите и флеките на површините на кожата кои биле изложени на сончевите зраци подолго време.
Лековитите својства на мечкино грозје се потврдени со научни истражувања
Во фитотерапијата мечкиното грозје се користи како уроантисептик и адстрингентно, кај цистит, уретрит, дизурија, пиелит, литурија, а особено кај акутен катарален цистит со кисела урина. За да се постигне најдобар ефект, неопходна е алкална реакција на урината, па затоа најчесто се препорачува додавање на сода бикарбона, при што ова лековито растение најчесто се користи во чаеви смеси, заедно со други лековити растенија со диуретично дејство.
Mечкиното грозје е ефикасно како антисептик и бактериостатик, со докажана ефективност против видови на Echerichia coli и Enterococcus faecalis. Покрај тоа, водениот екстракт од мечкино грозје има висок антиоксидативен потенцијал, а неговите диуретски својства се потврдени со експерименти извршени врз лабораториски животни.
Треба да се имаат предвид ограничувањата кога користите мечкино грозје
Европската медицинска агенција не препорачува употреба на мечкино грозје, бремени жени (поради ризик од предвремено раѓање) или доилки. Исто така, не се препорачува континуирано користење за самолекување повеќе од една недела, каде што е неопходно да се внимава на симптомите: доколку нема подобрување и по 4 дена, употребата треба да се прекине и да се консултира лекар за соодветна дијагностика и терапија.
За целосна ефективност на чајот од мечкино грозје, неопходно е pH на урината да биде алкална, затоа не треба да се комбинира со овошни сокови, а за време на употребата потребно е да се обезбеди зголемен внес на вода (околу 2 литри на ден). . Метаболитите на активните состојки може да доведат до промена на бојата на урината во зеленикаво-кафеава.
Гадење, болки во стомакот, губење на апетит, па дури и повраќање, кои се јавуваат како резултат на високата содржина на танини, се пријавени како несакани ефекти од употребата, особено кај луѓе со чувствителен стомак. И ова е една од причините што мечкино грозје ретко се користи како еднокомпонентен чај, но главно во форма на мешавини од чај, заедно со лековити билки со кои ефективно се надополнува, а што не доведува до појава на несакани ефекти кај чувствителни луѓе.
